E Breizh emañ an hin o cheñch rak enkadenn tommañ an endro: ur c'halv digant an OEB
Embannet eo bet gant OEB (Observatoire de l’Environnement en Bretagne) ar sifroù pennañ diwar-benn kendro an hin e Breizh (B4 hepken!) – Embannadur 2025 eus an teuliad (an danevell gendod) a ziskouez mat eo kroget tommañ an hin da stekiñ ouzh Breizh dija ha da cheñch he dazont.
E-korf ar bloavezhioù 1961–1990 eo bet kresket ar gwrezverk e Breizh dre +1,4°C. Eizh bloavezh diwar zek eus ar re dommañ a zo bet merzet abaoe 2014, an hini uhellañ 41,6°C o vezañ e Bléruais, 35 (Blerwaz, OPLB e brezhoneg, Bleruaz e gallaoueg) e 2022. Ma kendalc’hfe ar cheñchamant-se da vont war-raok, e c’hellfe Breizh bevañ e-barzh ur Frañs uhelaet hec'h hin dre +4°C e 2100.
Bez e vo ur c’hresk eus an tommder, ar pezh a dalv:
-26 % nebeutoc'h a c'hlav e-pad an hañv,
+14 % muioc'h a c'hlav e-pad ar goañv,
Ezhommoù freskadur e tier ha savadurioù lieskementet dre 4,5,
Ezhommoù tommañ war ziskenn betek -32 %.
En ur Frañs a +4°C, e teufe da vezañ boutin ar gwrezhioù a 43°C e gevred Breizh. Nozvezhioù trovanel (> 20°C), gwelet ral a-walc'h betek-henn, a c'hoarvezfe ingal e kêrioù Breizh, dreist-holl en abeg d’ar pezh anvet « enezig tommder kêr ».
Ar mor a zo bet uhelaet a 35 kantimetr Brest dija abaoe 1700. Ha dindan ur senario a +4°C :
etre 36 ha 69 kantimetr a c'hresk ouzhpenn a c’hallfe bezañ merzet a-raok 2100.
Ur c’hresk live ar mor a 60 kantimetr a lakafe ar veuzadenn dre vor (evel e mare ar gorventenn Johanna, e 2008) aliesoc'h a galz.
Emañ war dro : sec’horioù hirroc'h, doureier-beuz e-pad ar goañv, koll liested ar vuhez naturel, riskloù tan, ha kement zo a lakaio war vreskaat ekonomiezh ar vro. Al labour-douar, an douristelezh ha yec’hed ar boblañs a vo gwalldapet.
Kinniget eo gant ar Stad gall bezañ aketus ouzh sifroù an TRACC (gwelout Gerioù) :
+2°C e 2030,
+2,7°C e 2050,
+4°C e 2100.
Gant an taol-sell-se, e vez goulennet digant ar c’hêrioù hag ar c’humunioù sevel raktresoù politikel lec’hel a glot gant an hent-se, pe kentoc’h evit stourm a-enep ar sifroù-se. A-hend-all, ne vo nemet 22 % eus kudennoù an hin e Breizh a vo diskoulmet da vat da geñver an endro.
an hin le climat (benel eo ar ger brezhonek). An hin vreton. Le climat breton.
kendro, ar c'hendro l'évolution (dans le temps et l'espace). Gourel eo ar ger brezhonek. (Martial Menard, 2012)
un danevell gendod un rapport de synthèse. benel eo ar ger brezhonek. (Martial Menard, 2012). Un teuliad. Un dossier.
ar gwrezverk la température (au sens météorologique). Les températures météo (globalement). Gourel eo ar ger brezhonek.
an tommañ hinel le réchauffement climatique. « global warming » e saozneg. « Evit tommañ din» . Pour me réchauffer (Martial Menard, 2012). Din-me, « tommañ » a zo gwelloc'h eget « adtommañ » , dre m'emañ nevez penn-da-benn ar cheñchamant-se.
an tommder la chaleur. Gourel eo ar ger brezhonek. Gwrez an hañv. La chaleur de l'été. « Tomm-gor eo an amzer» . Il fait une chaleur caniculaire (Martial Menard, 2012)
ar freskadur la fraicheur. Gourel eo ar ger brezhonek.
an hinaozadur la climatisation. Gourel eo ar ger brezhonek.
nozvezhioù trovanel des nuits tropicales
un enezig tommder kêr un ilôt de chaleur urbain. Benel eo ar ger brezhonek enezig. Un enezig vihan.
derez kantigrad pe derez Celsius (°C) « degré centigrade » (ijinet e 1742) pe « degré Celsius» (etrevroadel e 1948). Skrivet « °C » e doare skiantel.
beuzadenn submersion (Al Liamm 2014). Beuzadenn dre vor (kinniget gant an adlenner). Submersion marine.
sec'hor sécheresse
dour-beuz inondation
liested ar vuhez naturel biodiversité. Liested ar vuhez en endro.
TRACC Trajectoire de Réchauffement de référence pour l'Adaptation au Changement Climatique (gwelout al lec'hienn: https://www.drias-climat.fr/)
Savet eo bet ar pennad-mañ mod-se:
Ar pennad a-orin e galleg (chatGPT) + troer Google (galleg war-zu ar brezhoneg) + adlenn denel (adstummañ frazennoù zo, reizhañ gerioù zo). Dav eo din ansav n'eo ket brav an disorc'h mekanikel. Perak e vez ijinet gerioù gwall-fall e brezhoneg gant ar sistem (an troer Google) pa z'eus gerioù modern e-barzh hon geriadurioù a-vremañ? A-wechoù ez eus meur a c'her e brezhoneg a-vremañ pa z'eus unan nemetken e galleg. Dav eo d'an adlenner choaz. A-wechoù all e vez kavet gerioù gwall-ziaes (spered hon yezh n'eus ket anezhañ enne) pe neuze e vank ur ger. Souesusoc'h c'hoazh: iskis e c'hell bezañ an troer Google pa lenner traoù (un tamm frazenn) ouzhpennet ha n'int ket er pennad e galleg a-orin. Perak 'ta? Me, ne ouian ket.
Berrig-berr: n'eo ket tizhet c'hoazh pal an droidigezh mekanikel pe otomatek. Betek henn: « Pell emañ Yann diouzh e gazeg!» . M'ho peus c'hoant lâr ho soñj diwar-benn-se e c'hellit kas din ur gemenadenn. Mat e vo din gouzout petra a soñj deoc'h diwar-benn-se. JL Le Floc'h.
Gwelout ivez (e galleg) :[ [Lire]
Danevell OEB dre skrid: https://bretagne-environnement.fr/le-changement-climatique/article/renforcer-attenuation-adaptation-climat-bretagne
🔗 Evit lenn ar c’houarnad klok : bretagne-environnement.fr
📘 Tarzh : Sifroù pennañ a-zivout diorren an hin e Breizh – Embann 2025, OEB
Partager sur LinkedIn
Newsletters
Flux RSS - français
ABP sur Facebook
ABP sur X
Chaîne Youtube ABP