Kemper. Diwar intrudu kevredigezhioù a ra war-dro brezhoneg er skol eo ez eo bet savet ur vanifestadeg dimerc’her vintin (kentañ a viz gouere 2020) dirak burevioù an DSDEN 29 (Direction des Services Départementaux de l’Education Nationale / Ensellerezh akademiezh Penn-ar-Bed). Evit pouezañ war an diviz da geñver « Tañva d’ar brezhoneg » e skolioù kentañ derez, e Penn-ar-Bed. Daoust d’an amzer ha ne oa ket gwall-vrav (disglavier zo bet gwelet, mousc’hoarzhoù dindane!) e oa deuet tud niverus a-walc’h.

Peder gevredigezh a oa aozet gante ar vanifestadeg-mañ:

. Mervent lec’hienn

. KLT lec’hienn

. Sked lec’hienn

. An Oaled

Luganoù lies-liv ! Evit ur pal hepken : brezhoneg er skol !

War ar gitonioù ha skritelloù-kartoñs e veze skrivet luganoù e brezhoneg pe e galleg evel-se :

. An tañva d’ar brezhoneg en arvar / L’initiation au breton en danger

. Plantomp brezhoneg er skol

. Brezhoneg e pep skol

. 5 penn-legumaj, 5 frouezhenn ha brezhoneg bemdez. Tañvomp d’ar brezhoneg

. Maintien du breton au cycle 2 et 3

. La langue bretonne, un droit pour tous

N’eo ket ar skolioù divyezhek hag a vez kaozet warne amañ. Mes ar skolioù kentañ derez all e Penn-ar-Bed, ma vezont prevez pe bublik.

Hirio: 8.000 bugel kinniget dezhe un tañva eus ar yezh. Warc’hoazh?

Betek-henn ha dre sikour ar Rannvro, an Departamant, ar C’humunioù e oa bet kinniget un eurvezh bep sizhun da 8.000 bugel evit kaout un tanva eus ar yezh. Laouen e oa koulz ar vugale hag o zud. Ma felle dezhe ha ma c’helle tapout krog en ur yezh estren (ar saozneg!) e oa graet e-korf un eurvezh all. Setu an nevezenti  ma vefe ret asañtin outi (hervez ar ministr hag e servijoù melestradurel): lakaat brezhoneg hag ar saozneg e-barzh ar memes pod, da geñver an implij-amzer. Rak-se o deus aon ar re a zo tomm o c’halon ouzh ar yezh ma vefe diskaret tamm-ha-tamm, a-benn meur a vloaz, ar c’hinnig brezhonek en hor skolioù kentañ derez. Setu perak eo diskleriet bezañ en arvar an tañva eus ar brezhoneg.

Ar c’helc’h-lizher - Circulaire n° 2017-072 - , skrivet ha skignet e 2017, a ra un tamm reuz. Betek henn ne veze ket hi lakaet e pleustr. Pe neuze e veze hi lennet en un doare disheñvel, lakomp. Setu ar pezh a soñj dezhañ Yannick Menguy rener ar gevredigezh Mervent. Teknikel a-walc’h emañ an traoù war e seblant. Mes ne c’heller ket chom sioulig diwar dorn skrijus ar stad, dismegañs e-keñver ar yezhoù rannvroel (daoust ar pezh a zo skrivet sklaer ha brav er c’helch-lizer se) hag ar re a ra gante, disfiañs ha bolontez kenderc’hel gant gwask ar yezhoù rannvroel. Ober hervez ar c'helc'h-lizer velestradurel e-lec'h ober gant an teuliad hag emglev a-vremañ (2016-2021) « schéma pluri-annuel en faveur de la langue bretonne» ? A-dra-sur, mont war gil e vefe...

Ouzhpenn ur c’helc’h-lizher bennak zo neuze. Dre ar c'helenn, dazont ar yezhou rannvroel eo ar sujed gwir. Ha diorren ar yezhoù-se, a-benn ar fin. Evel da gustum ! Merzet eo evit an holl amañ evel ma ‘z afe ar Ministr a-enep spered ar Vonreizh.

Un emgav hir ha diaes-kenañ e servijoù melestradurel.

Goude bezañ bet e darempred gant ar rektordi n’eus ket pell e oa fiziañs a-walc’h e penn-kentañ ar mintinvezh gant renerien ar c’hevredigezhioù (selaou ouzh atersadenn Yannick Menguy, e brezhoneg ,bet enrollet a-raok an emgav).

Tri den a zo bet resevet hir a-walc’h gant servijoù an departamant e Kemper (pa oa ar vanifesterien o c’hortoz er-maez) :

. Solange Creignou, Bespresidantez Departamant Penn-ar-Bed, dileuriet war ar brezhoneg

. Yannick Menguy (Mervent)

. Herve Lautrou (KLT)

P’edont deuet er-maez e oa cheñchet o zremm. Diaes ha hir e oa bet an eskemm. Diviz ebet ! « Ce n’est pas le bon niveau administratif », a lâr Yannnick Menguy. O spi  hag o c'houlenn: sinañ un astenn ( « avenant ») evit ma vo kendalc’het an traoù mod-se e-pad ar vloavezh o tont. Dre-se e vo amzer a-walc'h da brederiañ e doare efedus evit kaout un diskoulm hag a dalvezo ingal evit an dazont. Ur ret eo kenderc’hel gant kelenn ar brezhoneg d’ar vugaligoù. Reiñ dezhe un tañva lipous eus ar yezh a zo /a vo ho hini dezhe, ivez.

Goulenn a ra ar Vretoned ma vo teñva d’ar yezh kinniget d’an holl, war ar memes patrom eget hini e Korsika.

Evit gouzout hirroc’h :

. (pajennad e galleg) schéma départemental (Finistère) pluri-annuel en faveur de la langue bretonne (2016-2021):

. Bez e c'heller pellgargañ an teuliadioù klok (galleg ha brezhoneg) dre ar chomlec'h-se.

Skrid diwar ar video e brezhoneg

Goulenn - Ph A. [rener an ABP]. Perak emaoc’h amañ ?

Respont - Yannick Menguy [rener ar gevredigezh Mervent]. Ar peder gevredigezh – An Oaled, KLT, Mervent ha Sked – a labour evit [reiñ ) un tañva deus ar brezhoneg er skolioù, abaoe ugent vloaz. Hag ez eus bet ur cheñchamant er reolennoù, gant ar stad. Da lâret eo betek ar bloaz-mañ e veze posubl kinnig an tañva e klasoù ha skolioù etre ar PS2 hag ar CM2. Hag e 2017 ez eus bet ur cheñchamant dre « circulaire » [lizher-kelc’h pe kelc’h-lizher] ar stad. Adalek distro-skol a zeu ne vo ket moaien [ken] kinnig an tañva adalek ar CP. Neuze e vefe kollet, en ur mod, 2500 bugel hag a zo ganeomp bremañ. Evit ar re-se, evit ivez ar postoù-labour, e lakfe [ar cheñchamant-se] ar brezhoneg er skol en arvar.

[A-daol-trumm ez eo bet roet an dorn gant Fulub A d’un eil-atersadenner, aozer ar pennad-mañ. Hemañ, souezhet-mik dre ne oa ket raktreset-se, a gendalc’h en ur sevel goulennoù...war ar prim !..hep na vije bet prederiet warne en a-raok. Gwelloc’h zo evit en em gaout en e vleud! ]

G - JL LF. Petra d’ober bremañ evit...penaos ‘ta...distreiñ d’ar stad a-raok ?

R. Abaoe hon eus bet kelaouet gant ar stad deus ar cheñchamant, an departamant, ar c’hevredigezhioù, ar rannvro, ha kannaded ha senatourien, o deus skrivet d’ar ministr evit lâr : ne ya ket an dra-se. Ret eo cheñch ar c’helc’h-lizher, Ret eo adskrivañ ar c’helc’h-lizher evit ma vefe posubl c’hoaz ober un tañva e kentañ derezh a-bezh, da lâret eo, etre ar PS2 hag ar CM2.

G. Petra eo bolontez bolitikel ar stad, a-benn ar fin ? Setu ar goulenn…..

R A-benn ar fin, ar cheñchamant-se, ur cheñchamant kozh, n’eo ket youl ar gouarnamant-se. A-benn ar fin, ur c’helc’h-lizher eo, neuze n‘eo ket ul lezenn. D’am soñj ez eo un tammig dre zegouezh ar re o deus skrivet ar c’helc’h-lizher-se e 2017... N’o deus ket gwelet ez eo ur gudenn e-keñver Penn-ar-Bed. Peogwir, e gwirionez, an « dispositif » [kempennadur] tañva zo bet staliet nemet e Penn-ar-Bed [notenn : gwelout al liamm hag ar fichennaoueg .pdf e-traon ar pennad-mañ], peogwir e oa youl departamant Penn-ar-Bed.

G. Nemet e Penn-ar-Bed !

R. Evel-se, n’ez eo ar gudenn nemet evit Penn-ar-Bed, a-benn ar fin.

G. Da lâret eo, spi ho peus da gavout un diskoulm ?

R. Bez ez eus daou dra :

- Ar goulenn gentañ zo da gavout un diskoulm, ma vefe posubl c’hoazh d’ober : kinnig teñva e c’helc’hiad unan, daou, tri, betek ar CM2.

- Ouzhpenn-se, abaoe pevar bloaz dija, ez eo bet goulennet digant ar c’hevredigezhioù, digant departamant Penn-ar-Bed, digant rannvro Vreizh e vefe hollekaet an tañva e pep skol, e Penn-ar-Bed evit kregiñ. Un taol-esae - « expérimentation » - e pep skol - publik ha prevez - e klasoù CE2, CM1, CM2 evit ma vefe moaien, da heul, d’ar vugale kenderc’hel war ar pezh a vez anvet « option » [dibab pe danvez dre zibab].

G. E pep skol a fell dezhi ?

R. E pep skol, evel e Korsika.

G. En holl skolioù ?...A!…Mat !

R. Evel e Korsika

G. Ya, mat !

R. E Korsika ez eus teir eurvezh bep sizhun, etre ar PS2 hag ar CM2.

[diwar ar respont-se, ez eo Yannick Menguy galvet gant an daou zen all da vont gante d’an emgav e burevioù...Chañs vat deoc’h Yannick!]

Retranscription en français de la vidéo de Yannick Menguy (association Mervent), enregistrée par Philippe Argouarc'h

Q Philippe Argouarc’h. [directeur de l’ABP] Pour quelle raison êtes-vous ici?

R Yannick Menguy [directeur de l’association Mervent] Les quatre associations – An Oaled, KLT, Mervent et Sked – travaillent pour proposer une initiation à la langue bretonne, depuis vingt ans. Or, il s’est produit un changement dans les règles, du fait de l’Etat. C’est-à-dire que jusqu’à cette année, il était possible d’offrir une initiation dans les écoles, entre PS2 et CM2. En 2017, il y a eu une modification par le biais d'une circulaire gouvernementale. A partir de la rentrée prochaine, il ne sera plus possible de proposer une initiation au breton dès le CP. Dès lors, et d’une certaine façon, 2.500 enfants seront perdus, qui sont avec nous aujourd’hui. Pour ces derniers, mais aussi pour les postes de travail (des associatifs), ce serait une mise en danger du breton à l’école.

Q. JL LF [auteur de l’article] Que faire maintenant, pour... heu...pour revenir à la situation antérieure?

Depuis que nous avons été informés de ce changement par l’Etat, le département, les associations , la région, ainsi que des députés et des sénateurs, ont écrit au ministre pour dire: çà ne va pas. Il est nécessaire de modifier la circulaire. Il faut la retoucher pour qu’il soit toujours possible d’offrir une initiation à la langue dans l’ensemble du Premier Degré, soit entre PS2 et CM2.

Q Quelle est la volonté politique de l’Etat, au final? Là est la question...

R. Au final, ce changement, ce changement ancien, ce n’est pas la volonté du gouvernement actuel. Finalement, cette circulaire administrative, ce n’est pas une loi. A mon avis, il y a une part de hasard chez ceux qui ont rédigé cette circulaire en 2017….Ils n’ont pas vu que celà créait un problème pour le Finistère. Puisque le « dispositif» [départemental] d’initiation a été mis en place uniquement dans le Finistère...

Q Dans le Finistère uniquement?

R. De ce fait le problème n’apparaît que pour le Finistère....

Q Autrement dit, vous avez bon espoir d’aboutir à une solution?

R. Il y a deux aspects à considérer:

. la première demande vise à trouver une solution qui soit applicable, pour: proposer une initiation à la langue bretonne en cycle un, cycle deux, cycle trois. Jusqu’en CM2.

. au-delà et depuis quatre ans déjà, les associations, le département du Finistère et la région Bretagne demandent que soit généralisée l’initiation au breton, en commençant par le Finistère. Une « expérimentation» dans chaque école – de l’enseignement public ou privé - pour les classes de CE2, CM1, CM2, afin que les élèves aient la possibilité de poursuivre ultérieurement dans le cadre d’une «matière à option» .

Q Dans chaque école qui le souhaite?

R. Dans chaque école. Comme en Corse.

Q. Dans l’ensemble des écoles, alors?…. Ah!...Chouette!

R. Comme celà existe en Corse.

Q. Ah, bien!

R. En Corse, trois heures hebdomadaires sont dédiées à la langue régionale, entre PS2 et CM2.

.

.

note: interview vidéo enregistrée immédiatement avant la réunion de concertation dans les locaux administratifs.

.

Diwar ar fotoioù

. lakaet int bet dindan Copyright evit ma vefe miret ha doujet ouzh ar re a zo warne. Koulskoude, ma fell d'ar re a weller warne pe d'ar c'hevredigezhioù o implij evite, n'eus kudenn ebet diouzh ma zu. A-hend-all, ma fell da hini pe hini ma vo dilammet ur foto (kenkaz e vefe warni, anat eo!) n'eus nemet goulenn digant an ABP hag e vo graet.

MAJ 02/07/2020 cheñchamañchouigoù, ur fichennaoueg .pdf ouzhpenn

MAJ 10/07/2020 skrid diwar ar video (3 mn) e brezhoneg hag e galleg d'e heul