Put your name here

Setu an destenn lennet gant Daniel Carré, gant tout ar pezh a zo diaes e spered Loeiz Herrieu. Penaos kenderc'hel gant ar menaj, bihanaet a galz, pemp bloaz goude penn kentañ ar brezel ? Trubuilhet bras eo.

"6 a C'henver 1919

Ma Vedig,"

[…]

Bet em eus bet dec'h an amanenn hag ho lizher ag an 29. Trugarez.

Ne oan ket klañv na skuizh an deiz ma 'm eus skrivet ma lizherioù deoc'h ; pas muioc'h e'it d'an ordiner. Neoazh, dre forzh derc'hel, eh achap meur a wezh get an den... Setu 4 blez 1/2 e soufran hag e lakaan man nerzh-holl ha ma volontez da zerc'hel sonn. Dalc'het em eus ; met bremañ a pand eo achu ar brezel, bremañ ma tistenn ma nerzhennoù a-nebeudigoù, bremañ a pa welan fin ar vuhez-mañ é tonet, ne faot ket bout souezhet ma wanan. Èl-se eh arru bepred a pa vez bet re denn an traoù.

Betek àrlene me a soñje em behe gellet en-dro adkrog er vuhez èl a-gent, ha me a gred e vehen bet daet a-benn a pa vehe bet chomet pep tra en e lec'h er vro. Me a gred en en dehe bet gellet ma spered kaout muioc'h a beoc'h a pa n'em behe bet 'met arru er gêr ha kemer al lec'h lezet goulle din e deroù ar brezel. A-nebeudigoù m'em behe arre en em gustumet doc'h rac'h an traoù a oa en-dro din, ha m'em behe bet èl-se gortozet ar marv ; pandeogwir ema atav torret mam buhez èl kani holl ar soudarded a ma oad.

Met bremañ nend eo ket an dra-se. N'em eus ket lec'h ebet evit achu mam buhez, rak ne faot ket soñjal beviñ er pezh a chom ag an dachenn. An argant a c'hellimp kaout e'it al lodenn kemeret ne c'hell ket bout a-walc'h e'it beviñ ha desav hor bugale. Ret e vo din enta soñjal gober un dra bennak : hag ar soñj-se e vo ret din, da 40 vlez, bout èl da 30, é soñjal e men monet ha petra gober, ar soñj-se ma spont !

Aferioù an douar a zo rac'h e darn hag a vo ret din en em soursi anezhe. Piv hepken en em soursio ? Hag an dra-se ma spont !

Ne vin ket arru mat er gêr ma vo ma zud é klask ma lakaat d'ober un dra, d'en em soursial ag un arall. Ha me hag a garahe kaout peoc'h ! Peoc'h ! Peoc'h !

Ne gomzan ket ag ar c'hleñvedoù, ar marvañs e-mesk ar re a garan, rak ma lodenn a zo hañval doc'h re ar re arall...

A pa ouiahec'h pegement a zober hon eus a beoc'h, ni soudarded. Goulennit get Job petra a ray ar muiañ a blijadur dezhoñ àr-lerc'h ma vo er gêr...

Nend eo ket hep dañjer e chom ar spered, e-pad 4 blez, bepred stennet, bepred é tisfiz doc'h ar marv, bepred é soubliñ dindan lezennnoù diot, bepred é sentiñ da dud na vennahec'h ket goprat èl bugulion-saout...

Hag ar re, èlon, hag en doa a-hend-arall ur vuhez speredel, ar re a glaske er vuhez servij ar Gwir, sellet doc'h ar Brav, a zo chomet 4 blez 1/2 é tebriñ, é kousket e-tal tud hag a zo hañvaloc'h doc'h loened e'it doc'h tud. Tud ha ne gomzont 'met a lousteri a-tro an deiz hag a zo o albac'henn get ar gaou penn-da-benn.

Rac'h an traoù-se a c'hwerva ar speredoù gwellañ. Ha lâret e vo ret din oc'hpenn lenn levrioù ha klevet tud hag a veulo ar brezel, an traoù burzhudus ! ! graet e-pad ar brezel, an dud souezhus e oa soudarded ar brezel, a pa ouian ema gevier rac'h an traoù-se...

O, ne gouezhin ket an disañspoar ! Met, mar em eus kavet nerzh da zerc'hel e-pad 4 blez 1/2 brezel, ne gredan ket e kavin nerzh a-walc'h da zerc'hel get kement a galon doc'h soursioù am behe karet (a-greiz kalon !) pas kavet àr ma hent, just an deiz àr-lerc'h ma vin disoudardet...

Met ne servij ket din en em glemm. Ret e vo din lonkiñ an dramm-se èl mand eo bet ret din bout soudard en desped din ; bout soudard da 35 vlez, goude bout graet 5 plez e'it pas bout soudard e-pad 3 blez... E-pad mah oa re yaouankoc'h evidin, tud hep familh, astennet àr an traezh àr aodoù Breizh...

Me a ray memp ar pezh a c'hellin evit na souro ket àr ma spered ar soñjoù du. Met aon am eus... Aon am eus bet 'raok ar marv, met kustumet e oan dre forzh gwelet an Ankoù é tremen e-talon. Bremañ eh on digustum doc'h ar vuhez, hag ar vuhez ma spont... Ha goust ebet da vrezelat doc'hti n'em eus ket, goust ebet ...

Pedit evidin, ha na gollit ket-c'hwi kalon, mar gellit. Marse e-taloc'h n'em bo ket kement a aon...

A galon e-taloc'h, ha pep a vok deoc'h ho-pemp.

Loeiz-c'hwi.

Stumm al lizher bet adskrivet get D. Carré evit an embann.

Nag ar gwenan ?... T.I.R. - Kuzul ar Brezhoneg. 2016

• Conférence de Daniel Carré : Loeiz Herrieu dans la Grande guerre par Librairie L'Encre de Bretagne le 08/12/2016
• Aet eo an Abad Meriadeg Herrieu da Anaon. Mab e oa d'ar skrivagnerion Loeiz Herrieu ha Loeiza ar Meliner. par le 23/12/2009