S'accréditer |
S'abonner |
Se connecter |
Faire un donS'accréditer |
S'abonner |
Se connecter |
Faire un don
Bep ploaz ez eus un dibenn-sizhun digor d’an holl savet gant KEAV. Daleet eo bet e 2021, rak ar c’hleñved-red, betek an diskar-amzer. Ne vern ! Un digarez eo evit tud a-bep-seurt – bugale, mammoù, mestrezed-skol, tud gour – d’en em gaout asambles e brezhoneg evit o brasañ plijadur. Tud deuet eus pep skorn ar vro, n’eo ket eus Breizh-Izel nemetken mes betek Bro-Roazhon ha Bro-Naoned. Oberiantiz zo evit ar vugale, evit an dud deuet, pe evit an holl.
Ar pep gwellañ pe briziusañ? Marteze, selaou ouzh un annezadez eus Brasparzh. Houmañ brezhonegerez a-vihanik. He zammig buhez dre gomz, ur c'haier ivez (e galleg hepken). Mat eo d'an holl, a lâran-me, kleved traoù simpl, distaget e doare ar vro. Dre-se, n'eo ket torret ar chadenn.
Krog eo an traoù gant un abadenn-noz kinniget gant Awen Plougouloum, houmañ konterez a-feson e brezhoneg bev ha treuzkaserez sevenadur ar vro ivez. Da skouer : perak eo ken c’hwerv dour lenn ar Yeun Elez e kreizig Menez-Are ? Rak an taouarc’h a soñjit-hu ? Talvoudus e vefe deoc’h ouzh he selaou kontañ istor ar c’horriganed o leñvañ, ha leñvañ c’hoazh war vord al lenn… Gwir, hañ… Rak ne c’helle ar re gozh kontañ gaou, int hag a ouie kement a varvailhoù, - «ur wech e oa, ur wech ne oa ket, ur wech e oa bepred… » - bet ankounac’het hirio an deiz! Hag ar gonterez da genderc’hel gant margodennoù, e doare ken birvidik ma’z eo ur blijadur evit ar re vraz ivez.
Da geñver an oberiantiz ha dre vraz, pep hini az a e-barzh e jeu : ar vugale war un tu, an dud deuet war un tu all. Kendalc’homp.
D’ar Sadorn vintin, setu-ni oc’h ober ur valeadenn e Boneur (Botmeur e galleg), heñchet gant Gégé Gwenn bet kuzulier ha maer ar barrez, pellig zo, hag eñ skrivagner ivez (romant «An deiz hir gortozet», Skol-Vreizh 2007). War zachenn al levrioù, just-a walc’h, bugel brudetañ ar barrez a chom Fañch Abgrall (1906-1930) bet skrivet gantañ e galleg (« Et moi aussi j’ai eu vingt ans ! ») hag e brezhoneg (« Luc’hed ha Moged ») pep hini anezho embannet e 1935. Brudet e veze Boneur dreist-holl hag e-pad pell dre ar Pilhaouerien (pennad e galleg). Hirio e cheñch-dicheñch dremm ar barrez. Ma ne chom nemet ul labourer-douar, dezhañ un tropellad ledan hervez patrom an ekonomiezh a-vremañ, e krog niver an annezidi da vont war gresk un tammig. Penn-tier evit prennañ n’eus ket ken, hervez kont, ken prizet eo bourc’h seurt-se, sioul ha brav e drowardroioù (daoust d’ur greizennig nukleel a zo o vezañ dismantret da vat, a-benn un ugent vloaz bennak). Hag ur c’hloc’h nevez a rankfe reiñ buhez da dour-iliz endro a-benn nebeut a amzer.
Sadorn d’abardaez, setu-ni o tizoloiñ ur froud o redek hardizh, a lammdour da lammdour, etre ar reier maen-greun, damguzhet dindan ar gwez hag ar strouezh. Morse n’em bije kredet kavout teñva eus menezioù uhel, amañ e kalon Menez Are ! Ur vrav a souezhadenn eo din-me. Ha setu chapel Sant-Herbod . Diwar anv ur sant kozh, n’a ouzer nebeut a dra diwar e benn. Bet eñ o vevañ etre ar pempvet (V°) hag ar c’hwec’hvet (VI°) kantved, e teu e vrud betek ennomp. Un den hag a blije dezhañ ur vuhez simpl koulz hag al loened, sañset. Daoust ha ne lâr ket furnez poblek en e geñver : «An Aotroù Sant Herbot, a oar lakaat dienn e-barzh a ribod / Monsieur Saint Herbot sait mettre la crème dans la baratte » (Tro Breiz, Levrig ar pirc’hiriner). A-walc’h evit kaout ur maen-bez kizellet er maen-greun, e-barzh ar chapel, rust hag e-touez a re vravañ e Breizh, hag evit reiñ e anv da barrez Karaez a-hirio (o ledanaat etre kribenn Menez Du ha kribenn Menez Are).
War an hent-distro, dirak karr Gégé Gwenn, setu ma tibrad ur sparfell-vraz (pennad oiseaux.net e galleg) ! A-daol-trumm, dirazomp. Brav eo an natur, gwisket a livioù ruz, melen-ruz, melen-du, en diskar-amzer. Bravoc’h c’hoazh pa weler loened gouez…boutin ha ral a-walc’h koulskoude.
Disul vintin, e Brasparzh, emaomp heñchet gant Youn Amice, den eus ar vro ivez. Tremen a reomp e «straed ar c’hazh» e brezhoneg a dalv evit «rue des chats» e galleg. Diwall, ne vez ket anv eus ar c’hizhier e brezhoneg. Amañ, unander e brezhoneg a dalv evit liester e galleg, hervez Youn. Bremañ, setu-ni o tizoloiñ ar c’hoajoù tro-dro d’ar vourc’h. Skoachet dindan ar gwez, ar stêr Doufin (an Dourdu evit tud ar vro), glan he dour. Emañ an anv-se anavezet mat gant bleinerien o vont gant an hent-a-dizh vraz etre Kemper ha Brest, pa lennont anvioù ar stêrioù ouzh skritelloù divyezhek, aman hag ahont. Ar stêrig-se da red betek ar mor.
Ha bremañ ur c’hoari diazezet war ar memor - kinniget gant Youn Fulub, skolaer ha buhezour war an endro - : sellit ouzh pemp delienn voutin, diskouezet e-pad ur prantadig berr a-walc’h, ha da heul kit da gavout ur skouerenn eus pep hini anezho, tro-war-dro. Mat evit pleustriñ : sellout pizh ha derc’hel soñj ! Ne vern peseurt oad oc’h ! Un digarez ivez da frifurchal e-barzh levr-mañ-levr (e brezhoneg, mar plij) evit gwiriekaat tra pe dra.
Ur c’hoari evit an holl evit echuiñ. N’eo ket skipailh a-enep skipailh, met an holl asambles kentoc’h, dorn ha dorn, kammed-ha-kammed, evit diskoulm ur sekred. Brav !
Mersi braz d’an aozerien : Jean-Jacques Bihan ha skipailh KEAV. Koulz ha d’ar skipailh Ti Menez Are.
Lod ac’hanomp a fello dezho peurechuiñ en ur vont betek Menez-Mikel. Ur menez e-touez ar reoù uhelañ (391 m, war-lein kloc’hdi ar chapel). Stummet mat eo an duchenn-mañ, evel ur menez ront ha hiniennel. War e lein e c’heller sell ouzh an uhelañ ha bravañ aradennad e Breizh (Tuchenn Gador, Roc’h Trevezel, hag all…). Un dachennad hep e bar e bro-Frañs a-bezh. Hag ar mor-braz er c’hornog…ma vez an heol o kuzhat goustadik a-dreñv pe en tu all dezhañ…
E Kemper, da overenn ar Sul-noz-mañ e vez klevet brezhoneg (ar «Santel», an «Anjeluz» ). « Ober a ra vat dimp, kanañ e brezhoneg, ur wech an amzer» a zispleg din ar beleg bet o lidañ. A-du emaon ganeoc’h, penn-da-benn! Ha perak ne vefe ket un tamm a vrezhoneg ingal, bep Sul ?
. Kentañ dibenn-sizhun KEAV a vo savet en Enez-Tudi - l’Ile-Tudy e galleg -, Penn-ar-Bed), d’an 30 a viz Ebrel/ kentañ a viz Mae 2022.
. Titouroù : bef [at] keav.bzh
KEAV a dalv : Kamp Etrekeltiek ar Vrezhonegerion
ur maen-bez: un delwenn-led (hervez Le Gléau), un « gisant», e galleg
Sparfell-vraz : ur vrav a anv lec’hel evit « buse» e galleg, kredapl braz « buse variable » , Buteo buteo e latineg). Anvioù all e brezhoneg : baou, ar vaou (Al Liamm), barged, ar barged (Le Gleau) pe ar varged (Merser) pe burtul, ar burtul (Favereau). Evit devri.bzh (Martial Menard) e talv «Sparfell-vras» evit « aigle » e galleg ! Petra an diaoul hon eus gwelet-ni ? Peseurt labous?
[MAJ ouzhpennad kentañ a viz Kerzu]. Bez e c'hellfe ar sparfell gwelet - d'ar c'hwec'hvet a viz Du - bezañ anvet e galleg «Busard cendré» / Remarque pour ornithologues: le rapace - «sparfell-vraz» - vu pourrait, selon moi et sous toute réserve, être un «Busard cendré» , rare à cette période de l'année. Observation réalisée un 6 novembre [fin MAJ, dibenn-ouzhpennad]
. Gwez ar vro Padrig an Habask, Al Lanv, 2018, KAB
. Plant ar vro (I ha II) Jo Tangi, Al Lanv, 2020, 2021, KAB
Diwar al laboused, dre vraz hag evit levrioù e brezhoneg, gwelout ivez :
. lec’hienn Serge Kergoat (Kameled) zoizo.fr
. lec’hienn Al Lanv (Kemper) dre brezhoneg.org
. lec’hienn Yoran Embanner (Fouenant), levrioù e galleg, yoran-embanner.com, ger-alc’hwez : nature
« Kompezañ Brasparzh, diveinañ Berrien, diradennañ Plouie, tri zra dic'hallus da Zoue ! », [a-wechoù ouzhpennet mod-se : dic’hastañ Poullaouen ! Hervez teodoù fall pe kañfarded zo ! N’ouian ket petra soñj d’ar Boullaoueniz diwar-benn se ?!]. OF 2013 Martial Menard
Vidéos
Newsletters
Flux RSS - français
ABP sur Facebook
ABP sur X
Chaîne Youtube ABP